Transcription:"Küllü nefsin zaikatülmevt"Non-Ottoman Calligraphers
2-Ali İbn. Bevvâb :Kendisinden bir asır önce gelen İbn.Mukle’nin vazettiği esası daha ileriye götürmüş ve geliştirmiştir. Kıymetli yazıları bazı kütüphane ve müzelerimizde mevcuttur.
3-Ali İbn-i Hilâl: İbn-i Bevvâb ve İbn-i Mukle’nin yolundan devam etmiştir.
Early Turkish Calligraphers
4-Cemâluddin Yakut’ul-Musta’sımî (1204-1298): Kalemin ucunu eğri keserek aklâm-ı sittede büyük bir gelişme vücuda getirmiştir.Yakut’un yaptığı bu yenilik,hüsn-ü hat tarihinde bir inkılap niteliğindedir, kendisi Türk’tür.Kendisinden sonra gelen Osmanlı Türkleri de hüsn-ü hat sanatının zirve eserlerini vererek Yakut’ul-Mustasım Kaleminin hakkını vermişlerdir.
5-Abdullah Sayrafî: Yakut’un yolundan giderek bilhassa nesih yazılarında tekemmül vadisinde ilerlemiştir.
Ottoman Turkish Calligraphers
6-Meraşlı Hayrettin: Meraşlı Hayrettin üstat, Şeyh Hamdullah’ın hocasıdır.
7-Amasyalı Şeyh Hamdullah (1437-1520): Murakaası ( yani albümü ) Topkapı Sarayı Müzesi Yazı Salonunda teşhirdedir. Padişah ll.Bayezîd’in hocası olan Şeyh Hamdullah bihakkın „kıblet’ul-küttab“ unvanı ile meşhurdur.Çünkü kendisi memleketimizde ve diğer milletlerde bulunan bütün hattatların bilhassa sülüs ve nesih yazılarda teveccüh noktası olmuştur. Böylece en büyük yazı üstâdının Türkiye’de yetiştiğini bıraktığı şâheserlerle ispat etmiştir. Yazı yazarken çok defa mürekkep hokkasını padişah tutmuştur. Bu ise hakkında yapılan en büyük iltifât ve hürmete misâl olarak yeter de artar bile...
8-Karahisarlı Şemseddin Ahmet Efendi (1468-1556): Ahmet Karahisarî İran hattatlarının tesirinden kurtulamamıştır. Sinan devrinde yetişen ve „şeş kalem“ yazının yüzünü ağartan Karahisarî’ye Yakut-ı Rûm da denmiştir.
9-Tacuddin Celâl: Süleymaniye Camii’nin kitâbelerinin yazılmasında Şeyh Hamdullah tarafından Kanunî’ye tavsiye edilen hattattır.
10-Bursalı Şerbetçizâde İbrahim Efendi: Tarzı, Şeyh’in tavrı tutunduktan sonra devam edememiştir.
11-Mustafa Dede: Şeyh Hamdullah’ın oğludur.
12-Hüsameddin Hüseyin Şah: Şeyh’in pek sevdiği talebelerindendir.
13-Şükrullah Halife: Şeyh Hamdullah’ın damadı olup, Hamdullah’tan sonra üstatların üstâdı olmuştur.
14-Pîr Mehmet: Şükrullah’ın oğludur.
15-Kırımlı Abdullah Efendi: Pîr Mehmet ve Mustafa Dede’nin talebesidir.
16-Abdülkerim Halife
17-Belgratlı Feyzullah Efendi
18-Üsküdârlı Hasan Çelebî: Karahisarî’nin mânevî evlâdıdır.
19-Erzurumlu Halid: Hasan Çelebî’nin talebesidir.
20-İmam Mehmet
21-Derviş Ali: İmam Mehmet ve Erzurumlu Halid’den icâzet almıştır.
22-Nefeszâde İsmail Efendi.
23-Suyolcuzâde Eyyubî Mustafa: Derviş Ali’nin talebesidir
24- Hafız Osman Efendi (Hafız Osman bin Ali-1642-1700 m.,?-1112 h.): Hafız Osman, zamanın üstâdı Derviş Ali’den ders almıştır. Daha sonra Derviş Ali’nin emriyle bir müddet Suyolcuzâde Eyyubî Mustafa’dan ders almıştır.Talimini tamamladıktan sonra Nefeszâde İsmail Efendi’ye de devam ederek Şeyh Hamdullah’ın yazılarındaki bütün incelikleri tamamen öğrenmiştir. Böylece yazılarında bilhassa sülüs ve nesihte Şeyh Hamdullah’tan sonra en büyük şahsiyet olarak kabul edilmiştir.O sıralarda başka tavırlarla yazan hattatlar bile Hafız Osman Efendi’ye devam etmişler, daha önce takip ettikleri kaideyi terk ile onun zarif ve parlak üslubu yoluna girmişlerdir. Pek çok talebe yetiştirmiştir. Hafız Osman hattıyla“ yazılan Kur’an-ı Kerim’ler iki bin ikinci yıla girdiğimiz şu günlerde bile memleketimizde büyük bir revaçla tercih edilmektedir. Hatta evlerimizdeki Kur’an-ı kerim'lerin çoğunun Hafız Osman hattıyla yazıldığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Meşhur „waw çekme „ hikâyesi de Hafız Osman’a atfedilir.
25-Hezarfen Mehmet Efendi: Hafız Osman’ın talebelerindendir.
26-Süleyman Nahifî Efendi: Hz.Mevlânâ’nın Mesnevîsini aynı vezinde nazmen tercümede muvaffak olan şair Süleyman Nahifî Efendi de yazıda Hafız Osman Efendi’den kemale ermiştir.
27-Sultan lll.Ahmet: Hafız Osman’ın talebelerindendir.
28-Sultan ll.Mustafa:Hafız Osman’ın talebelerindendir.
29-Çinicizâde Abdurrahman Efendi:Hafız Osman Efendi’nin kalemlerini açmak hizmetiyle haklı iftihara kavuşanlardandır.
30-Cezzar Abdullah Efendi: İmam Mehmet Efendi’nin çömezidir.
31-Ramazan Efendi: Cezzar Abdullah Efendi’den icazet alan Ramazan Efendi, dört yüz Mushaf-ı Şerif yazmıştır.
32-Hafız Halil: Ramazan Efendi’nin halefidir.
33-Hafız Ahmet: Hafız Halil’in halefidir.
34-Yedikuleli Seyyid Abdullah Efendi: Hafız Osman’ın 1112 h.,1700 m.Yılında vefatından sonra Yedikuleli Seyyid Abdullah Efendi “üstat-ı ekber” sayılır.Sultan lll.Ahmet, Yedikuleli’yi daima manevî iltifatlarıyla ve bol ihsanlarıyla taltif eder. Padişaha teşekkürlerini sunmak için yazdığı Kur’an-ı Kerim çok nefistir. (“Bu kıymetli eser hâlen İstanbul Üniversitesi Kütüphanesinde kıymetli yazmalar içinde saklıdır.” Prof. Dr.Süheyl Ünver, Türk Yazı Çeşitleri, 1953, İstanbul,s.8)
35 Ef-Eğrikapılı Râsim Efendi: Yedikuleli’nin en güzide talebelerindendir. Çok talebe yetiştirmiş, çok sayıda Kur’an-ı Kerimler,en’amlar,murakaa ve kıt’alar yazmıştır.
36-Hıfzı: Râsim Efendi’nin talebesidir.
37-Seyyid Abdulhalim: Yedikuleli Seyyid Abdullah Efendi’nin oğlu ve meşhur talebesidir.
38-Seyyid Mehmet: Seyyid Abdullah Efendi’den mezun Seyyid Mehmet Efendi beş yüz Kur’an-ı Kerim yazmıştır. Bu sahada rekor Seyyid Mehmet Efendi’de..
39-Hafız Salih: Çemşîr “Şimşir”Hafız diye anılır.Üç yüzden fazla Kur’an-ı Kerim yazmıştır.
40-Şekerzâde Mehmet: Nesihte üzerine yetişen gelmemiş olarak bilinir. Şimşir Hafız ve Şekerzâde’nin yazıları karşısında hayranlıklar gizlenemez.
41-Süleyman Ah-enîn Kalem
42-Ömer: Sarayda yazı muallimi ve sikkelerin ressamıdır.
43-İmam Derviş Ali
44-Hüseyin Hablî
45-İpci
46-Yahya Fahrettin
47-Yamak Salih
48-Kütahyalı Şeyhzâde Mustafa (Mustafa el-Kutahî)
49-Afif damadı Osman
50-Ebubekir Raşit
51-Trabzonlu Ömer Vasfî
52-İsmail Zühdî: Hıfzî Efendi’nin talebesidir. “Râkım geçilmez” sözüne mazhar meşhur hattat
Mustafa Râkım Efendi’nin ağabeyi ve hocasıdır .Kabr-ı şerifi Edirnekapı haricindedir. Nesih yazı en son âhengine Şeyh Hamdullah ve Hafız Osman’dan sonra İsmail Zühdî’de kavuşmuştur. Sülüs yazıda da Şeyh’in ve Hafız Osman’ın en güzel harf ve kelimelerini alarak aynen, fakat kendi üslûb kanunlarıyla taklit ederek sıralamıştır. Bundan dolayı yazılarına “Şeyh’indir!” dendiği bile olmuştur.
53- Mustafa Rakım Efendi (1757-1828): İsmail Zühdî Efendi’nin en büyük talebesi ve küçük kardeşidir. Bir anlamda en büyük eseridir diyebiliriz. Çünkü Râkım’ın ressamlık yönü bir tarafa; sülüs, nesih, ta’lik ve bilhassa celîde muazzam bir üstaddır.Hiç kimse bu zat kadar lâtif ve bediî tarzda yazmaya muktedir olmamıştır. Onun muazzam eserleri karşısında hayrette kalmamak mümkün değildir. Tuğraları eski şekilden ıslâh ederek en iyisini tasavvur edilmeyecek derecede nefis ve yeni bir tarzda yazmaya kendisinden başka kimse muvaffak olamadı. Tuğrayı herkesin kendi dar zevkine göre uydurmasına mani olmuş ve onu takip edenler yolunda yürümekten başka çare bulamamışlardır.Yazı hiçbir hattatın elinde Râkım’daki kadar teşahhus edememiştir.
54-Mehmet Esad Yesarî (1753-1798)
55-Mahmud Celaleddin (?-1849)
56-Esma İbret Hanım (?-1780)
57-Fatma Şerife Hanım.
58-Kazasker Mustafa İzzet Efendi (1770-1849)
59-Mehmet Hulusî Efendi (1869-1940)
60-Seyyid Mehmet Şevkî Efendi: (1829-1887Dayısı hattat Hulusî Efendiden sülüs ve nesihi meşk etmiş ve asla üstadını bırakmamıştır. Kütüphaneye „Hafız Osman murakka’aları“ denen yazılarını görmek için devamlı gider , yazıları çok mütalaa ederdi. Ayrıca İsmail Zühdî Efendinin yazılarını elde eder ve ruhundan ruhuna feyiz almak için haftanın muayyen günlerinde Edirnekapı haricindeki kabrini ziyaret ederek kendini öyle yetiştirmiştir ki bilhassa sülüste ve nesihte zirveye yetişenlerden olmuştur.
Şevkî Efendi’nin hat şeceresi şöyledir:
a) Mehmet Hulusî (Dayısı)
b) Mahmud Racî
c) Ömer Vasfî
d) Yamak Salih
e) Hüseyin Haplî
f) Derviş Ali (Sanî)
g) Hafız Osman
h) Nefeszâde İsmail
i) Derviş Ali (Evvel)
j) Halid bin İsmail Erzurumî
k) Hasan’ul-Üsküdârî
l) Pîr Mehmet Dede
m) Damad Şükrullah Halife
n) Şeyh Hamidullah
61-Samî Efendi (1838-1912)
62-Bakkal Arif Efendi (1830-1909)
63-Râkım Bey (1874-1949): Bakkal Arif Bey’in talebesidir.
64-Paşazâde Ali Haydar Bey
65-Hoca Sa’deddin Efendi: Osmanlı Şeyh’ul-İslâmı.
66-Yahya Efendi. Osmanlı Şeyh’ul-İslâmı.
67-Feyzullah Efendi: Osmanlı Şeyh’ul-İslâmı.
68-Veliyuddin Efendi: Osmanlı Şeyh’ul-İslâmı.
69-Çelebizâde Asım Efendi: Osmanlı Şeyh’ul-İslâmı.
70-Hekimoğlu Ali Paşa: Osmanlı Sadrazamı.
71-Koca Râgıp Paşa: Osmanlı Sadrazamı.
72-Ağakapılı İsmail Efendi: Hafız Osman Efendi’nin benzeri olmayan müstesna bir zat olduğunu devamlı vurgulardı.
73-Yâkut bin Hilâl
74-Esad Yesârî
75-Yesarîzâde: Esad Yesârî’nin oğludur.
76-Mehmet Tahir (?-1845)
77-Hacı Kâmil Akdik (1861-1941): ”Reis’ul-hattatîn” lâkabına hakkıyla kavuşanlardan.
78-Hacı Nuri Korman (1868-1951)
79-Aziz Efendi (1871-1934)
80-Hasan Rıza Efendi (1849-1920) Halim Özyazıcı’nın hocası.
81-Mustafa Halim Özyazıcı (1898-1964)
82-İsmail Hakkı Altunbezer (1873-1946)
83-Beşiktaşlı Hacı Nuri Efendi (1868-1951)
84-Filibeli Hacı Arif Efendi
85-Ömer Vasfî Efendi (1880-1928)-Mahmud Yazır’ın hocası.
86-Elmalılı Hamdi Yazır (1878-1942)-Sami Efendi’nin talebesi.
87-Mahmud Yazır (1895-1952)
88-Neyzen Haci Muhammed Emin Yazıcı Efendi (1898-1964): Ömer Vasfî Efendi’ nin kardeşidir.
89-Nazif Efendi
90-Necmeddin Okyay (1883-1967)
91-Hafız Kemal Batogay (1891-1981)
92-Mahir İz
93-Prof. Dr.Nihat Çetin
94-Tuğrakeş Hakkı Bey
95-Yahya Hilmî Efendi
96-Şefik Bey
97-Çırçırlı Ali (Haydar) Efendi: Şefik Bey’in talebesidir.
98-Hakkı Efendi (Hakkı Bey): Samî Efendi’nin talebelerindendir.
99-Faik Bey, Ferit Bey
100-Hâmit Aytaç (1891-1982)
Text and Photograph ©http://www.turkhattat.com
Posts
No comments:
Post a Comment